onthaasten in Italiaans Zuid-Tirol
Een onzichtbare kracht stuwt je als Superman door het bergachtige landschap. Zover het oog reikt besneeuwde Alpentoppen, golvende velden en stokoude burchten. Relaxed pauzeren op terrasjes en genieten van locale gerechten. Dé manier om steden te bezoeken en de natuur te voelen is op de fiets. Een elektrische fiets, ook wel e-bike genoemd, is daarbij een ideaal vervoermiddel. Flyer heet de gehuurde e-bike en hij brengt ons naar dorpjes, hooggelegen kloosters, kerken en terrasjes in de valei van het Zuid-Tiroolse Eisacktal. Fietsen in de Italiaanse Alpen is zwaarder dan in de Zwitserse en de Franse Alpen. Dat komt door de steilere hellingen. Geen nood, de Flyer doet wat hij belooft. Het is leuk om relaxed trappend racefietsers, met pezen als kabels, fluitend in te halen. Ons lukt het, en met gemak! Het is een prachtige zonnige dag eind mei als Italiaan Marco uit hotel Unterwirt in Feldthurns uitleg geeft over de huurfiets: “Als je op de fietscomputer kijkt, heb je drie standen: eco, standaard en high. De fietsaccu gaat in de hoogste stand, gemiddeld veertig kilometer mee. Daarnaast heb je negen versnellingen, grove banden, geveerde voorvork en schijfremmen. Het is een zware jongen van bijna zestien kilo en helemaal klaar om asfalt en onverharde paden te bezoeken. Veel plezier!”. Met in onze broekzak een lijst met oplaadpunten voor de fietsaccu, schakelen we in op ‘high’ en nemen de vijftien procent helling uit de parkeergarage. Een makkie. Meteen bij de allereerste trapbeweging voelt het alsof iemand de fiets een flinke zet geeft en blijft duwen. Dat biedt mogelijkheden, zeker in dit geaccidenteerde terrein. Wil je alleen vlak rijden, dan kan dat. Neem een gedeelte uit het zeshonderd kilometer lange fietspad dat door de dalen van Zuid-Tirol gaat. Die route is ideaal voor minder doorgewinterde fietsers en gezinnen. Säben klooster Omdat je met deze elektrische fiets eenvoudig hellingen kunt nemen, wijken we af van de officiële fietsroutekaart en volgen de borden van een wandelroute richting het klooster Säben. Op wandelroutes mag je in Italië ook fietsen. Behalve dan als er een bord staat dat het verboden is, maar dat komt bijna nooit voor. Dus geen boze wandelaars onderweg. Integendeel de locale groet “Grüss Gott” hoor je hier te pas en te onpas. Het klooster Säben ligt zonnig te wezen op een puist in het landschap. Dit indrukwekkende bolwerk is sinds de zeventiende eeuw een benedictinessenklooster waar nu nog elf nonnen wonen. Behalve het klooster liggen er nog vier kerken op het terrein. Ze zijn open voor het publiek. Als we onderweg foto’s maken passeren we vele wandelaars die net als wij op weg zijn naar het hooggelegen klooster. Ze zijn geïnteresseerd en kijken soms zelfs een beetje jaloers naar ‘onze Flyer’. Dat mag ook best, want terwijl zij zich voortslepen, fietsen wij hartstikke gemakkelijk omhoog. Als we uiteindelijk op het kloosterterrein zelf zijn houdt een vrij jonge non ons tegen met de vraag: “Grüss Gott, zijn jullie met de fiets?” We nodigen haar uit om ons elektrisch stijgijzer uit te proberen. Ze slaat het aanbod vriendelijk af, ondertussen schuw kijkend naar een collega non die fanatiek onkruid wiedt in de moestuin. Er wordt hier gewerkt, en zo te zien best hard. Kijkend over de kloostermuur is het hele Eisackdal te zien. Na een bezoek aan de kleine kerken nemen we stilletjes afscheid en fietsen verder naar Klausen. Deze kleine stad dat ‘nauwe bergpas’ betekent, ligt verscholen onder de Säbener kloosterrotsen. Naast de asfaltweg loopt een rivier. Het smeltwater uit de bergen doet het water kolken en flink stromen. Het is een prachtig gezicht. Eerst al dat groen van de bergen en nu het blauwe gletsjerwater. Klausen Bij al dat koude water en de hete zon past een glas ‘apfelschörle’. Een lekkernij gemaakt van vers appelsap met mineraalwater. Onder een dikke kastanjeboom op een terras in Klausen heffen we het glas en voelen ons als god in Italië. Van hieruit kijk je zo de hoofdstraat in. De daken van de statige hoge huizen raken elkaar bijna. Het is niet voor te stellen dat het verkeer, dat nu over de Brenner autobaan raast, zich eeuwenlang door Klausen wurmde. Tegenwoordig is het gemotoriseerde verkeer grotendeels uit het oude centrum van Klausen verbannen. Gelukkig mag er nog wel ongestoord worden gefietst en gewandeld. Zuid-Tiroler fietspad De hele route ‘Eisacktaler radweg’ loopt van de Brennerpas op de Oostenrijks-Italiaanse grens naar de provinciehoofdstad Bolzano. Vanaf het marktplein in Klausen gaat de officiële fietsroute verder naar de bisschopsstad Brixen. Het fietspad loopt ietsjes omhoog. Geen nood ‘de Flyer’ gaat op stand Eco en de accu doet het werk. Links zien we enorme velden met veldbloemen. Ook industrie ontbreekt niet. Dan maar naar rechts kijken, waar de rivier is. Met regelmaat staat er naast het fietspad een ‘Imbiss’, zeg maar een kleine kiosk voor een snelle snack of salade. Het is er druk met eters. Misschien vanwege de lage prijzen en de grote porties? Bijna in Brixen lonkt een lieftallige rug van het middelgebergte met wijngaarden, kastanjebosjes en malse bergweiden. Daarboven glinsteren de bizarre, grillige en besneeuwde rotstorens van de Dolomieten. Onderweg zijn alle officiële aankondigingen en de meeste bewegwijzering in de Italiaanse, Duitse en soms in de Ladinische taal aangegeven. In Zuid-Tirol spreekt ongeveer zeventig procent Duits en dertig procent Italiaans. In sommige dalen wordt ook nog de Ladinische taal gesproken. Vandaar dat Brixen ook wordt aangeduid als Bressanone en Klausen als Chiusa. Is de taalstrijd een probleem in België, hier doen ze er niet moeilijk over. Het kost wat meer en routeborden zijn groter, dat wel. Brixen Daar waar de rivieren Eisack en Rienz samenkomen, ligt Brixen. De Eisacktaler route scheert vlak langs het historisch centrum. De domkerk in het oude centrum toornt met zijn twee indrukwekkende torens, hoog boven de omringde gebouwen uit. Zo is het historisch centrum snel te vinden. Het loopt tegen lunchtijd als we de curiosamarkt in de hoofdstraat bezoeken. Een tip. Neem plaats op een van de vele terrassen op het domplein en bestel eens een ‘fritatensuppe’. Een van oorsprong Oostenrijks gerecht, gemaakt van bouillon met daarin reepjes gesneden pannenkoek en bieslook. Ideaal fietsvoer. Het is er best romantisch zo met het zicht op de dom. Bij een bezoek aan de domkerk is het overdadig gebruik van bladgoud het eerste wat opvalt. De gewelven zijn prachtig met fresco’s beschilderd. Volgens de informatiefolder regeerden in Brixen acht eeuwen lang de bisschoppen, totdat begin 1800 de toenmalige bisschop de wereldlijke macht overdroeg aan de staat. De rustige wijk rond de kerk vormt een opvallend contrast met de drukke winkelstraten. Verdwalen is in dit deel van de stad onmogelijk want daarvoor is de wijk te klein en te overzichtelijk. Voor de liefhebbers heeft Brixen nog enkele musea en leuke winkels. Wie vanuit Brixen het fietspad verder in noordelijke richting volgt, komt nog langs Klooster Neustift en Slot Rodereck. Aangezien we niet meer dan vijftig kilometer willen fietsen, gaan we richting hotel. Tiroler feestje In de klim terug naar Feldthurns rijden we relaxed twee zwoegende professionele fietsers voorbij. Ze kraken tot in hun voegen en kijken ons verbaasd na. Bijna bij het hotel, klinkt er vanuit de tuin van Slot Feldthurns Tiroler muziek. Dat trekt aan als een magneet. Tijd voor een blik en een glaasje. Vooral de locale ouderen amuseren zich kostelijk met het volksdansen. Anderen kijken toe vanaf de lange houten tafels met daarop vers bereid eten en glazen bier en wijn. Dit ‘feestje’ is een typische Italiaanse bezigheid. Hier in Zuid-Tirol is het leven authentiek met voldoende tijd en aandacht voor tradities. Gewoontes die gestoeld zijn op de Oostenrijkse ‘gemütlichkeit’ en met Italiaans temperament. Eigenlijk is dat hetzelfde gevoel dat we hebben ervaren op de e-bike. Meertalig en autonoom De provincie Zuid-Tirol in Noord-Italië grenst aan Oostenrijk en Zwitserland, is autonoom en officieel tweetalig: Duits en Italiaans. De meerderheid van de duitstalige Zuid-Tirolers beheerst de Italiaanse taal perfect, maar de wrok die zij tegen de Italiaanse staat koesteren is er nog steeds niet helemaal verdwenen. De reden ligt in het verleden. Na de Eerste Wereldoorlog is het zuiden van Tirol aan Italië toegewezen. Eerst grijpen de fascisten onder leiding van Mussolini de macht. Hiermee begint de systematische gedwongen italianisering van Zuid-Tirol. In 1939 krijgen de Zuid-Tirolers de keus: emigreren naar het 'Derde Rijk' of in Zuid-Tirol blijven en afzien van een eigen culturele identiteit. Als Zuid-Tirol in 1945 door de geallieerden is bezet wordt in hetzelfde jaar de Südtiroler Volkspartei (Zuid-Tiroolse Volkspartij, SVP) opgericht. Deze partij zet zich in voor het zelfbeschikkingsrecht van Zuid-Tirol en heeft nog steeds de meerderheid in het Zuid-Tiroolse parlement. Italië culinair In Zuid-Tirol komen de gastronomische tradities van Oostenrijk samen met de mediterraan beïnvloede keuken van Italië. Kenners zeggen wel eens dat de oorsprong van de gastronomie in Italië ligt. Naast wijn, pizza’s, gelato, spaghetti, varkensvlees met knoedels, polenta, apfelstrudel en tiramisù staan ook snitzels en speck op het menu. Het is de keuken van de logica: eerlijke ingrediënten worden op eenvoudige, pure wijze bereid. De kracht zit hem in de kwaliteit van de ingrediënten en de juiste combinaties. Goed om te weten · www.suedtirol.info (toerisme Zuid-Tirol, Nederlandstalig) · www.provinz.bz.it/vmz (verkeersinformatie met passeninformatie. Duitstalig) · www.provinz.bz.it/wetter/suedtirol.htm (actuele weersinformatie) · www.stol.it (toeristische informatie, hotels) · Fietsverhuur e-bikes voor 20 euro per dag: www.movelo.com tel.: +49 8651 766 66 66 · Kaarten: www.bikearena.it, [email protected] · Kaart Eisacktal – Radweg no. 32 – Etappe 2: Franzensfeste - Bozen, 1:50.000. Verkrijgbaar via de plaatselijke toeristeninformatie. Lengte: 52,35 km, aantal hoogtemeters: 115 meter. · Streekinformatie: Südtirol Bike Arena, Sigmundskronenstr. 26/a, I-9010 Frangart/Eppann · Zeker bezoeken: Brixen en Klausen · Wij verbleven in: Hotel Unterwirt in Feldthurns, www.unterwirt.com |